Les 8 Hou het simpel

We hebben al een tijdje geen contact gehad. Een inventarisatie van ruim dertig jaar artikelen die ik voor kunstmagazine Palet heb geschreven, hield me bezig. Een herschreven selectie zal, hoop ik, in boekvorm verschijnen. Nu alleen nog een rustig onderkomen waar ik een tijdje ongestoord aan het boek kan werken.
Intussen heeft u nog wel les 8 van me tegoed.
U weet dat ik meer geïnteresseerd ben in de visuele aspecten van compositie, zoals vorm,kleur en structuur dan in de juiste gelijkenis van het onderwerp. Het is zelfs beter als bij de basisopzet het onderwerp nog geheel niet in beeld is. Voel je bij die opzet niet beperkt door regels, conventies en dogma’s. Er zijn meesterwerken gemaakt door kunstenaars die de regels aan hun laars lapten. Als je per se toch wat richtlijnen wil, vooruit dan maar.

Hou het simpel, een eenvoudig toonwaardepatroon zorgt voor een hechte structuur en is belangrijker dan de realiteit, het “mooie plaatje”. Leer de werkelijkheid dus te “liegen”,een goed schilderij is meer dan een juiste gelijkenis.
Om tevreden met je werk te zijn is het niet nodig dat alles wat je maakt ook meteen lukt. Accepteer mislukkingen als onderdeel van het leerproces en raak niet te gauw ontmoedigd. Multatuli zei het al:
“Je bevordert de zwemkunst van jonge eenden niet door de eieren in het water te werpen”.
Laat daarbij je ambities niet voorbijgaan aan wat realistisch is. Je kunt een hoge graad van tevredenheid en gemoedsrust bereiken als je je ambities aanpast aan je talent.
Sunday morning Castlemaine by Joseph Zbukvic
Sunday morning Castlemaine by Joseph Zbukvic

U ziet, ook in deze les weinig adviezen over schildertechniek. Daar zijn al boeken genoeg over geschreven. Het doel is te schilderen zoals je ademt of loopt, zonder er bij na te denken. Als je een duizendpoot zou vragen je uit te leggen hoe hij loopt, zou hij in de war raken.
Er is een Zen-uitspraak: leer eerst 15 jaar grondig de techniek, laat dan 15 jaar alles bezinken en begin daarna pas met schilderen, als je de techniek bent ontstegen. Misschien een aanvechtbare uitspraak, maar de essentie is dat vaardigheid en techniek de creativiteit vaak in de weg staan.
Met de volgende, 9de les wil ik deze reeks afsluiten. Wel wil ik eventuele vragen die gerezen zijn,
proberen te beantwoorden. Niet individueel, maar per categorie. Je kunt ze via facebook of weblog
sturen.

Kees van Aalst


 

les 5 KLEUR

We houden het ook nu weer simpel, dat beloof ik . Dus geen woorden als complementair, tertiair of analoog.
Ze voegen niets toe aan je werk en bezorgen je alleen maar hoofdpijn.

Zoals ik in mijn eerste boek “Succesvol Aquarelleren” ( nog niet in vertaling) al betoog,
moet er wél samenhang en variatie in uw kleurgebruik zijn.
Een schijnbaar paradoxale eis omdat te veel variatie tot te weinig samenhang leidt en andersom.
We zullen dus voor balans tussen de twee moeten zorgen.

Samenhang in kleur bereik je door als bindende factor een moederkleur te gebruiken.
Als we bijvoorbeeld blauw als uitgangspunt nemen, kunnen we op de kleurencirkel via blauwviolet en violet naar roodviolet.
Aan de andere zijde via blauwgroen en groen naar geelgroen .
Dit hele spectrum van roodviolet naar geelgroen beval allemaal blauw.
Deze blauwe moederkleur zorgt voor samenhang waardoor eenheid ontstaat.

Twee voorbeeldschetsjes in phtaloblauw en gebrande sienna.
Bij de ene domineert het blauw, bij de andere het bruin.
Gebruik kleur dus nooit gelijkwaardig.

facebook1
Let ook op fouten in de schetsjes.
Ik hecht meer aan een vluchtige totaalindruk dan aan een realistisch mooi plaatje.
facebook2

Een gekleurde ondergrond zorgt ook voor samenhang.
Dat kan gekleurd papier zijn op papier waarop je zelf een onderschildering aanbrengt.
Hierbij kun je de witte partijen uitsparen,
op gekleurd papier moet je de lichte partijen aanbrengen met dekkende kleur.

Ook een glacis, een dunne wassing achteraf, zorgt voor samenhang.

Zorg altijd voor een echo in het kleurgebruik: herhaal elke kleur elders in het werk, al is het maar een simpele toets.

Variatie in kleur komt neer op warme versus koele kleuren, in een zo eenvoudig mogelijk palet.
Net zomin twee linkerhandschoenen een functioneel paar vormen, werkt de ene kleurcombinatie wel, de andere niet.
Maar dat moet je zelf uitproberen. Ik geef hier geen recepten, alleen een paar persoonlijke adviezen.
Maar denk eraan, geloof niemand, zelfs mij niet. Alleen eigen ervaring vertelt je of het voor jou werkt.
Een eenvoudige combinatie die ik wel gebruik is Paynes grey en sepia of phtaloblauw en gebrande siena
(zie voorbeeldschetsjes) of, als ik eens uit de band wil springen quinacridone gold, brown madder en indigo.
U ziet, een zeer beperkt kleurgebruik, voor mij een voorwaarde voor een stijl die wordt gekenmerkt door een in z’n soberheid bijna banaal aandoende eenvoud.

Nog even dit: gebruik kleur meer expressief dan realistisch, dat verhoogt de abstracte kwaliteit.
Als je van een foto schildert, gebruik dan een zwart/wit copie als voorbeeld.

Een voorbeeld van eenvoud in toon, kleur en details.(zou je met Paynes grey en sepia kunnen maken).
Merk op dat afwisseling en contrast in toon (licht/donker/licht etc) belangrijker is dan zgn.”mooie kleuren”.
Bij beginners (niet bij u dus) schort het vaak aan voldoende lichte maar vooral donkere tonen.

(Edward Wesson)

Om ook onze engelstalige vrienden in de gelegenheid te stellen deze lessen te volgen is
Mineke Reinders  zo vriendelijk de Engelse vertaling te verzorgen.

(volgende les meer over kleur)