There is a crack in everything,

That’s how the light gets in

(Leonard Cohen)

In onze cultuur staat perfectie, streven naar het beste, mooiste en het buitengewone, in hoog aanzien. Je wordt er alom voor geprezen. Maar deze karaktertrek kan ook benauwen en als een bron van onvrijheid en stress worden ervaren.

Plezier beleven aan het gewone, het kleine en acceptatie van alles wat op je weg komt, geeft veel meer vrijheid en gemoedsrust. Het besef van vergankelijkheid en onvoorspelbaarheid leert je tevreden te zijn met wat er is, alle overbodige luxe te elimineren en met volledige aandacht in eenvoud te leven.

Ook in de beeldende kunst vindt deze gedachte geleidelijk ingang. Een kleine mislukking of onvolkomenheid geeft je werk meer charme. Je hersens moeten zich niet met elke penseelstreek bemoeien. Laat wat vaker het toeval toe, reageer op wat er gebeurt en koester de “ongelukjes”. Beschouw het schilderen meer als een spel, neem het niet te serieus.

Je zult zien, als je de ratio en je ego wat vaker buitenspel zet, lukt alles beter. Zwakke delen kunnen de rest zelfs sterker maken. Om een schilderij te voltooien moet je het vaak een beetje bederven. Ook een edelsmid heeft niets aan puur goud. Een alliage met minder hoogwaardig materiaal verhoogt de kwaliteit van z’n werk.

Perfectie is levenloos en saai. Door imperfecties wordt je werk frisser en levendiger.

Door weersinvloeden ontstaan roest en verkleuring. Ook in een kunstwerk kun je tijd en vergankelijkheid integreren door keuze van je onderwerp en technische uitwerking. Vergrijsde kleuren, spat- en druipwerk zijn voorbeelden van zo’n integratie.

Kortom, geef de volgende keer het toeval en het onvoorspelbare eens wat meer kans. Laat daarbij een deel van het werk gerust onafgewerkt, niet uit luiheid, maar omdat dit bijdraagt aan het kijkgenot. De beschouwer vult graag met zijn fantasie de ontbrekende elementen aan. Voeg ook wat nonchalance toe in de vorm van minder accurate vormen en kleuren.

Toch is het vaak nog een hele kunst om imperfecties op een overtuigende manier in je kunstwerk te integreren.

De Ierse (toneel)schrijver en dichter Samuel Beckett bracht dit treffend onder woorden:

Ever tried. Ever failed. No matter.

Try again. Fail again. Fail better.

Kees van Aalst