Les 6 Kleur

Omdat er bibliotheken zijn volgeschreven over de technische aspecten van de beeldende kunst en er evenzoveel DVD’s op de markt zijn over het onderwerp zal ik mijn bijdrage hieraan beperkt houden. U hebt nog wel het beloofde laatste restje over kleur van me tegoed. Later in deze reeks hoop ik nog wat ideeën over compositie, de ordenende factor in de kunst en alles wat daarmee samenhangt te bespreken. Het essentiële deel zal echter een mentale benadering zijn: hoe transformeer ik de realiteit, hoe leg ik een artistieke verbinding tussen beeld en werkelijkheid, hoe kom ik tot een eigen stijl. Dit deel, in de literatuur over beeldende kunst ten onrechte veronachtzaamd, zal dus meer een filosofisch/psychologische dan een technische invalshoek hebben.
Maar voordat we hieraan beginnen het kleurentoetje.
Kleurgebruik is zeer persoonlijk. Leun dus niet teveel op andermans palet maar volg je eigen smaak.Je krijgt van mij dus geen recepten maar alleen wat persoonlijke hints.
Beperk je palet tot de drie primaire kleuren in diverse nuances. Blauw kan zowel kobalt als indigo zijn, rood kraplak of gebrande sienna en geel citroen of rauwe sienna. Dit zijn maar voorbeelden. De keus is natuurlijk veel ruimer. Er zijn schilders die van elke hoofdkleur een koele en een warme versie op hun palet hebben: naast kraplak gebrande sienna, naast ultramarijn phtalo en naast citroen rauwe sienna. Anderen maken uitsluitend gebruik van de zogenaamde drukkerskleuren magenta ,cyaan en primair geel. De keuze is onbeperkt. Experimenteer dus zelf.
Maak van kunst geen kunstje door, ook in kleurgebruik, anderen teveel na te doen. Er zijn al genoeg epigonen. Word dus niet de zoveelste Zbukvic of Castagnet. Word jezelf door met vallen en opstaan boven de techniek uit te stijgen en je eigen handschrift te onwikkelen. Maar bedenk wel, ontwikkeling van creativiteit vergt tijd. Je helpt een vlinder ook niet bij het ontpoppen door z’n omhulsel open te maken. Dit doet zo’n vlinder zelden goed. Kunstdocenten kunnen zich dan ook maar beter beperken tot gids, wegwijzer. Trouwens, teveel kennis kan creativiteit in de weg staan.De vreugde van het spel moet in het werk te zien zijn, niet hoe knap je dat sfeertje weer hebt gemaakt. Vertrouw liever op je innerlijke stem dan op de roep van modetrends en kortstondige succesjes aan de hand van tweedehands voorbeelden. Het resultaat kan er in eerste instantie best goed uitzien, maar nadere beschouwing leert dat de ziel ontbreekt.De ervaren kijker ziet dat. Ik geef dan ook geen les om louter technische vaardigheden te ontwikkelen. Dat laat ik graag over aan andere docenten. Mentaliteitsverandering, de juiste voorwaarden scheppen, vind ik belangrijker. Ik ken uit eigen ervaring de valse starts, de valkuilen en imitatiedrang die je creativiteit bedreigen.
Volgende keer meer over dit mentale proces waar in literatuur en op DVD’s weinig of geen aandacht wordt besteed, in “Luisteren met je ogen”.

Voorbeeld van beperkt kleurgebruik in een unieke, persoonlijke stijl
voorbeeld van beperkt kleurgebruik in een unieke, persoonlijke stijl

les 5 KLEUR

We houden het ook nu weer simpel, dat beloof ik . Dus geen woorden als complementair, tertiair of analoog.
Ze voegen niets toe aan je werk en bezorgen je alleen maar hoofdpijn.

Zoals ik in mijn eerste boek “Succesvol Aquarelleren” ( nog niet in vertaling) al betoog,
moet er wél samenhang en variatie in uw kleurgebruik zijn.
Een schijnbaar paradoxale eis omdat te veel variatie tot te weinig samenhang leidt en andersom.
We zullen dus voor balans tussen de twee moeten zorgen.

Samenhang in kleur bereik je door als bindende factor een moederkleur te gebruiken.
Als we bijvoorbeeld blauw als uitgangspunt nemen, kunnen we op de kleurencirkel via blauwviolet en violet naar roodviolet.
Aan de andere zijde via blauwgroen en groen naar geelgroen .
Dit hele spectrum van roodviolet naar geelgroen beval allemaal blauw.
Deze blauwe moederkleur zorgt voor samenhang waardoor eenheid ontstaat.

Twee voorbeeldschetsjes in phtaloblauw en gebrande sienna.
Bij de ene domineert het blauw, bij de andere het bruin.
Gebruik kleur dus nooit gelijkwaardig.

facebook1
Let ook op fouten in de schetsjes.
Ik hecht meer aan een vluchtige totaalindruk dan aan een realistisch mooi plaatje.
facebook2

Een gekleurde ondergrond zorgt ook voor samenhang.
Dat kan gekleurd papier zijn op papier waarop je zelf een onderschildering aanbrengt.
Hierbij kun je de witte partijen uitsparen,
op gekleurd papier moet je de lichte partijen aanbrengen met dekkende kleur.

Ook een glacis, een dunne wassing achteraf, zorgt voor samenhang.

Zorg altijd voor een echo in het kleurgebruik: herhaal elke kleur elders in het werk, al is het maar een simpele toets.

Variatie in kleur komt neer op warme versus koele kleuren, in een zo eenvoudig mogelijk palet.
Net zomin twee linkerhandschoenen een functioneel paar vormen, werkt de ene kleurcombinatie wel, de andere niet.
Maar dat moet je zelf uitproberen. Ik geef hier geen recepten, alleen een paar persoonlijke adviezen.
Maar denk eraan, geloof niemand, zelfs mij niet. Alleen eigen ervaring vertelt je of het voor jou werkt.
Een eenvoudige combinatie die ik wel gebruik is Paynes grey en sepia of phtaloblauw en gebrande siena
(zie voorbeeldschetsjes) of, als ik eens uit de band wil springen quinacridone gold, brown madder en indigo.
U ziet, een zeer beperkt kleurgebruik, voor mij een voorwaarde voor een stijl die wordt gekenmerkt door een in z’n soberheid bijna banaal aandoende eenvoud.

Nog even dit: gebruik kleur meer expressief dan realistisch, dat verhoogt de abstracte kwaliteit.
Als je van een foto schildert, gebruik dan een zwart/wit copie als voorbeeld.

Een voorbeeld van eenvoud in toon, kleur en details.(zou je met Paynes grey en sepia kunnen maken).
Merk op dat afwisseling en contrast in toon (licht/donker/licht etc) belangrijker is dan zgn.”mooie kleuren”.
Bij beginners (niet bij u dus) schort het vaak aan voldoende lichte maar vooral donkere tonen.

(Edward Wesson)

Om ook onze engelstalige vrienden in de gelegenheid te stellen deze lessen te volgen is
Mineke Reinders  zo vriendelijk de Engelse vertaling te verzorgen.

(volgende les meer over kleur)