Wabi Sabi, de schoonheid van imperfectie

There is a crack in everything,

That’s how the light gets in

(Leonard Cohen)

In onze cultuur staat perfectie, streven naar het beste, mooiste en het buitengewone, in hoog aanzien. Je wordt er alom voor geprezen. Maar deze karaktertrek kan ook benauwen en als een bron van onvrijheid en stress worden ervaren.

Plezier beleven aan het gewone, het kleine en acceptatie van alles wat op je weg komt, geeft veel meer vrijheid en gemoedsrust. Het besef van vergankelijkheid en onvoorspelbaarheid leert je tevreden te zijn met wat er is, alle overbodige luxe te elimineren en met volledige aandacht in eenvoud te leven.

945864_471712629576230_600586536_n

Ook in de beeldende kunst vindt deze gedachte geleidelijk ingang. Een kleine mislukking of onvolkomenheid geeft je werk meer charme. Je hersens moeten zich niet met elke penseelstreek bemoeien. Laat wat vaker het toeval toe, reageer op wat er gebeurt en koester de “ongelukjes”. Beschouw het schilderen meer als een spel, neem het niet te serieus.

Je zult zien, als je de ratio en je ego wat vaker buitenspel zet, lukt alles beter. Zwakke delen kunnen de rest zelfs sterker maken. Om een schilderij te voltooien moet je het vaak een beetje bederven. Ook een edelsmid heeft niets aan puur goud. Een alliage met minder hoogwaardig materiaal verhoogt de kwaliteit van z’n werk.

Perfectie is levenloos en saai. Door imperfecties wordt je werk frisser en levendiger.

603017_471911889556304_1471244871_n

Door weersinvloeden ontstaan roest en verkleuring. Ook in een kunstwerk kun je tijd en vergankelijkheid integreren door keuze van je onderwerp en technische uitwerking. Vergrijsde kleuren, spat- en druipwerk zijn voorbeelden van zo’n integratie.

Kortom, geef de volgende keer het toeval en het onvoorspelbare eens wat meer kans. Laat daarbij een deel van het werk gerust onafgewerkt, niet uit luiheid, maar omdat dit bijdraagt aan het kijkgenot. De beschouwer vult graag met zijn fantasie de ontbrekende elementen aan. Voeg ook wat nonchalance toe in de vorm van minder accurate vormen en kleuren.

Toch is het vaak nog een hele kunst om imperfecties op een overtuigende manier in je kunstwerk te integreren.

De Ierse (toneel)schrijver en dichter Samuel Beckett bracht dit treffend onder woorden:

Ever tried. Ever failed. No matter.

Try again. Fail again. Fail better.

Kees van Aalst

Sprezzatura

The true master of art makes art look easy.sprezzatura-1

Sprezzatura, a seeming effortlessness in the development of a creation, is something many people aspire to, but it turns out to be more difficult than it looks.

I don’t know how many times I’ve heard students sigh: “I’d like to learn how to work more loosely”. But looseness is not something you can learn. It’s the result of an organic process based on the thorough knowledge of figurative skills.

A mere gesture of studied virtuosity, lacking in depth, remains superficial and empty. This kind of casual nonchalance is often no more than a sloppy display of inability, an attempt to impress with a lot of bravado. In vain. The connoisseur sees through it right away: it’s nothing but hot air. Only a very experienced artist, who has complete mastery of his craft and technique, can afford to work loosely and casually with conviction.

I can hear you think: “Well, Kees, if learning to work more loosely isn’t possible, what are you telling me here?” Don’t be discouraged, I’ll try to help you on your way.

Have you ever noticed that in step-by-step demonstrations in books about painting techniques you often prefer the penultimate stage to the final one? A work of art is often stronger when it’s hardly more than a preliminary sketch, rather than a completely resolved rendering. Such a sketch frequently breathes a spontaneous life force, which can also be found in certain examples of handwriting and signature. You can find the same charisma in the vital expressions of Chinese and Japanese calligraphy. The Romans called it “divinus afflatus” – the divine breath. The X-factor has now been added to technical skill. It’s a talent you’re born with, but which can also be approached by the less gifted through hard work and practice.

Remember, when you start a thing, you have to want to excel at it. It’s the only way to rise above the material. Only then does effortlessness become easy – once you know how to do it.

Both maker and viewer then learn to enjoy the suggestive stains and lines which constitute the basis of “sprezzatura”, the art of nonchalance and seeming effortlessness.

Still, it’s never easy to give shape to simplicity with style.

scannen0002-2

If you’d like to learn more about the practical application of this casual way of working, I suggest you read Edo Hannema’s instructive blogs. Highly recommended.

Next time: Wabi Sabi, the beauty of imperfection.

© Kees van Aalst

SPREZZATURA

Wie de ware kunst beheerst, wekt de indruk dat het geen kunst is.

 

sprezzatura-1

Sprezzatura, een ogenschijnlijke moeiteloosheid in de uitwerking van een creatie, is voor velen een wens, maar blijkt in de praktijk toch moeilijker dan gedacht.

Hoe vaak heb ik niet de verzuchting van cursisten gehoord: “ik zou wel wat losser willen leren werken”. Maar losheid is niet iets wat je kunt leren. Het is het resultaat van een organisch proces met als basis een grondige kennis van het figuratieve ambacht.

Uitsluitend een bestudeerd virtuoos gebaar zonder diepgang blijft oppervlakkig en leeg. Deze zogenaamd losse ongedwongenheid is vaak niets meer dan een slordig vertoon van onvermogen dat met veel bravoure indruk tracht te maken. Tevergeefs. De kenner doorziet het meteen: gebakken lucht. Alleen een zeer ervaren kunstenaar die de ambachtelijke techniek volledig beheerst, kan zich veroorloven met overtuiging los en nonchalant te werken.

“Nou Kees, als je dit losser werken niet kunt leren, wat moet ik dan met dit verhaal”, hoor ik je denken. Ik zal proberen de moed er in te houden en je een beetje op weg te helpen.

Is het je ook wel eens opgevallen dat, wanneer in een boek over schildertechniek een voorbeeld in een aantal fasen wordt getoond, de voorlaatste fasen je voorkeur hebben boven de eindafwerking? Een kunstwerk is vaak krachtiger als schets die nauwelijks verder is gekomen dan het ontwerpstadium dan de volledig uitgewerkte afbeelding. Zo’n schets ademt vaak een spontane levenskracht, die je ook in  sommige handschriften en handtekeningen aantreft. In de vitale uitingen van Chinese en Japanse kalligrafie vind je hetzelfde charisma. De Romeinen noemden het “divinus afflatus”- de goddelijke adem-. Aan de ambachtelijke kundigheid is hier de X-faktor toegevoegd, een talent waarmee je geboren wordt, maar met volhardende oefening ook voor minder begiftigden benaderbaar wordt.                       

Maar, denk er aan, als je ergens aan begint,moet je er goed in willen worden, want alleen dàn pas sta je boven de stof. Moeiteloosheid is dan makkelijk – als je het eenmaal kan -.

Maker en beschouwer leren dan te genieten van de suggestieve vlekken en strepen die de basis vormen van “sprezzatura”, de kunst van de nonchalance, de schijnbare moeiteloosheid.

scannen0002-2

Toch blijft het altijd een hele kunst om eenvoud stijlvol vorm te geven.

Wil je meer weten over de praktische toepassing van deze ongedwongen manier van werken, lees dan ook de instructieve blogs van Edo Hannema . Warm aanbevolen.

Volgende keer:  Wabi Sabi, de schoonheid van imperfectie.  
English Version will follow soon.

Unique talent

We’re all amateurs. Life’s too short to be anything else.

Unique talent

When Hokusai, the famous Japanese artist, was eighty years old, he lamented that he was just beginning to learn his craft. Many artists who came after him were well aware that talent is limited by definition, and that the ideal will never be attained.

In the relatively short time available to us we have to find our strengths and develop them as best we can, so don’t try to equal the talent of someone you admire, but make the most of your own. You’ll have your hands full just doing that.

Every artist, no matter how gifted, only has limited talent with which to cover a small segment of his or her métier, but when a hefty dose of effort accompanies that talent, success is assured.

An example to illustrate the point. William Turner, the famous English painter, greatly admired the work of a now long forgotten artist, Philip James Loutherbourg. Turner carefully imitated Loutherbourg’s paintings. Then he wondered why he admired these works so much. He selected elements such as color, composition, and visual language, but it turned out to be the way Loutherbourg rendered light that most appealed to Turner. By highlighting a subordinate aspect of another artist’s work and dedicating himself to mastering that aspect, Turner became a great innovator.

Since everyone has a limited, but unique, talent, you should first determine which painters you admire most, and which aspect of their work it is that appeals to you.

Please disregard the figurative elements in this: that lovely sky, those imposing shadows. They have nothing to do with art. That’s the outside, the skin of art. Peel it off and what’s left, the residue, that is Art.

The figurative representation so admired by the masses is the work of ‘picturemakers’, and thus not very creative.

In the future, pay a little more attention to the abstract, stylized, and decorative elements, which can elevate your artistic tricks and techniques to the level of Art. In essence, all good visual art is abstract. As abstract as music.

From tomorrow on, look at art the way you listen to music.

Kees van Aalst